5237 sayılı TCK’nin 79’uncu maddesinde göçmen kaçakçılığı suçu düzenlenmiştir:
“(1) Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddî menfaat elde etmek maksadıyla, yasal olmayan yollardan;
a) Bir yabancıyı ülkeye sokan veya ülkede kalmasına imkân sağlayan,
b) Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkân sağlayan,
Kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. (Ek cümle: 22/07/2010-6008 S.K/6.md.) Suç, teşebbüs aşamasında kalmış olsa dahi, tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur.
(2) (Ek fıkra: 22/07/2010-6008 S.K/6.md.) Suçun, mağdurların;
a) Hayatı bakımından bir tehlike oluşturması,
b) Onur kırıcı bir muameleye maruz bırakılarak işlenmesi,
hâlinde, verilecek ceza yarısından üçte ikisine kadar artırılır.
(3) Bu suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek cezalar yarı oranında artırılır.
(4) Bu suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.“
Türkiye, coğrafi konumu itibariyle yasa dışı göçe maruz kalan ülkelerin başında gelmektedir. Yetkili mercilerce yapılan açıklamalara göre 2003 yılında Türkiye sınırları içerisinde 56.219 kaçak göçmen ve 937 göçmen kaçakçısı yakalanmışken 2018 yılında bu rakamlar 200.000 üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Açıklanan hususların uluslararası ve ulusa arenada ciddi bir problem olması hasebiyle Türkiye Cumhuriyeti BM Sınırı Aşan Örgütü Suçlarla Mücadele Sözleşmesi ve Göçmen Kaçakçılığı ile İnsan Ticaretine İlişkin Ek Protokollerini imzalamıştır.
– Göçmen kaçakçılığı suçunun unsurlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Bir yabancıyı yasal olmayan yollarla Türkiye’ye sokulmalı veya Türkiye’de kalmasına imkan sağlanmalıdır.
- Türk vatandaşı veya yabancının yasal olmayan yollardan yurt dışına çıkmasına imkan sağlanmalıdır.
- İlgili suç maddi menfaat elde etmek amacıyla işlenmelidir: Kanun koyucu maddi menfaati geniş yorumlayarak doğrudan ya da dolaylı menfaatten bahsetmiştir. Maddi menfaati ekonomik değerler üzerinden değerlendirilmesi gerekmekte olup cinsel veya psikolojik yarar maddi menfaat kapsamında değerlendirilmemektedir.
- Herkes tarafından işlenebilen suç, bireysel yahut suç örgütü aracılığıyla da işlenebilmektedir.
İlk fıkranın son cümlesinin düzenlemesine göre göçmen kaçakçılığı suçuna teşebbüs olanağı ortadan sonraki düzenlemeler ile kaldırılmıştır. TCK’nin teşebbüs hükümlerinden farklı olarak mezkur suçun teşebbüs aşamasında kalması halinde dahi suç tamamlanmışcasına cezaya hükmolunacağı ifade edilmiştir.
Maddeye sonradan eklenen ikinci fıkrada ise ceza arttırımı düzenlenmiştir. Suçun mağdurların hayatı bakımından bir tehlike oluşturması ya da onur kırıcı hareketlere maruz bırakılması halinde ilk fıkrada belirlenen temel cezanın 1/2’sinden 2/3’üne kadar arttırım yapılacağı düzenlenmiştir. Yine aynı şekilde suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde gerçekleştirilmesi halinde yine temel cezadan arttırım oranları belirlenmiştir.
Maddenin son fıkrasında ise; suçun bir tüzel kişinin faaliyetleri doğrultusunda işlenmesi halinde TCK’nin 60’ıncı maddesinde düzenlenen güvenlik tedbirlerinin uygulanacağı açıkça ifade edilmiştir.
Faillerin göçmen kaçakçılığı suçunu işlerken kullandıkları veya suçtan sağladıkları eşya, para, araç veya diğer maddi değerler TCK’nin 54 ve 55’inci maddelerince müsadereye tabiidir. Ayrıca göçmen kaçakçılığı ile birlikte başkaca suçların(sahte kimlik, ikamet belgeleri, pasaport düzenlenmesi) işlenmesi halinde bu suçlardan da ayrı olarak cezalandırılacaktır.
TCK’nin 13’üncü maddesi uyarınca soykırım suçu Türk vatandaşı veya yabancı tarafından, yabancı ülkede işlenmesi halinde, Türk Kanunları uygulanacaktır.
Son olarak yerleşmiş içtihatlar ve Yargıtay kararları uyarınca; göçmen kaçakçılığı saikiyle hareket etmemekle birlikte sadece mağdurlardan haksız kazanç – menfaat elde etmek için madde kapsamındaki fiilleri işleyenler için dolandırıcılık suçu göz önüne alınmalıdır.